Lợi ích của chính sách đấu giá khai khoáng – nhìn từ địa phương

*Thanh lọc những doanh nghiệp yếu kém

Sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, Kon Tum mong muốn tạo dựng một “sân chơi” sòng phẳng, minh bạch và tăng hiệu quả kinh tế cũng như giảm thiểu tác động đến môi trường ở lĩnh vực khoáng sản. Năm 2014, tỉnh Kon Tum chính thức thực hiện hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định tại Luật Khoáng sản năm 2010.

Thực hiện hình thức này, sau 4 năm áp dụng, toàn tỉnh Kon Tum có 58 điểm mỏ khoáng sản được đưa ra đấu giá quyền khai thác, bao gồm chủ yếu là các mỏ cát, sỏi với số lượng lên tới 47 điểm; còn lại là các mỏ đá và sét.

Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, Phó Chủ tịch Hội đồng Đấu giá quyền khai thác khoáng sản tỉnh Kon Tum Phạm Đức Hạnh nhận định, sự minh bạch trong đấu giá quyền khai thác khoáng sản đã đặt dấu chấm hết cho cơ chế “xin -cho”, đồng thời loại bớt những doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thiếu năng lực.

Khi áp dụng hình thức đấu giá quyền khai thác, các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá được sàng lọc cẩn thận, chỉ khi đủ điều kiện mới được tham gia đấu giá, tức là, doanh nghiệp muốn khai thác khoáng sản, phải chứng minh được năng lực tài chính (qua đấu giá); kinh nghiệm khai thác và cam kết công nghệ khai thác chế biến hiện đại, đảm bảo về môi trường... Đồng nghĩa với việc không còn "đất" cho những doanh nghiệp muốn "tay không bắt giặc" hoặc làm ăn chụp giật- ông Phạm Đức Hạnh nhìn nhận.

*Hạn chế khiếu kiện

Từng bị kéo vào vòng khiếu kiện hàng năm trời, nên ông Huỳnh Ngọc Tiền (chủ một doanh nghiệp ở huyện Đăk Tô) hết sức phấn khởi, khi mới đây, 2 điểm mỏ còn lại (trừ điểm mỏ của doanh nghiệp ông đã được cấp phép khai thác) là điểm mỏ cát số 4 và số 5 tại thôn 6, xã Kon Đào (huyện Đăk Tô) đã được đưa ra đấu giá quyền khai thác, và phần thắng thuộc về 2 hộ gia đình tại địa phương. Từ việc minh bạch thông tin trong và sau quá trình đấu giá quyền khai thác khoáng sản, địa phương sẽ niêm yết cụ thể, công khai đơn vị được cấp quyền khai thác, người dân sẽ dễ dàng giám sát hoạt động khai thác hơn, khắc phục được tình trạng mù mờ về thông tin và tranh chấp tại các điểm mỏ.

Ở góc độ quản lý, ông Trần Công Hậu - Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Kon Tum còn đánh giá, việc cấp quyền khai thác khoáng sản thông qua đấu giá đã góp phần quan trọng vào việc giải quyết dứt điểm khiếu kiện liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản. Khi đấu giá quyền khai thác khoáng sản, sự minh bạch, rõ ràng, công khai được đặt lên hàng đầu. Bởi khi đó, thông tin tài sản (điểm mỏ) được đem đấu giá và năng lực của người tham gia đấu giá sẽ được công khai, sẽ không có chuyện nhập nhằng về các thông số cơ bản, như diện tích mỏ, trữ lượng, thời hạn, công nghệ khai thác, người được quyền khai thác... Bên cạnh đó, các yếu tố liên quan đến doanh nghiệp cũng được xem xét kỹ lưỡng như: yếu tố năng lực tài chính, năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm trong khai thác… để lựa chọn tổ chức, cá nhân được tham gia đấu giá.

Kể cả sau khi trúng đấu giá, các tổ chức, cá nhân vẫn phải lập hồ sơ đề nghị cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản. Quá trình tiến hành khai thác khoáng sản phải chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng an toàn lao động, khai thác đúng phép, thực hiện nghĩa vụ nộp tiền ký quỹ, phục hồi môi trường sau khai thác...