Xây dựng Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040

Trong năm thập kỷ qua, công nghệ viễn thám đã có những thành tựu hết sức to lớn trong lĩnh vực nghiên cứu trái đất và trở thành một công cụ quan trọng cho việc đánh giá và quản lý tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường, phòng chống thiên tai và an ninh quốc phòng. Lĩnh vực viễn thám đã mở ra khả năng cho những nghiên cứu về môi trường ở mức toàn cầu, phục vụ cấp thiết trong đời sống xã hội, cung cấp các dữ liệu chính xác và kịp thời cho các nhà quản lý. Chính vì vậy, ngày nay không chỉ các nước phát triển như Mỹ, Pháp, Nga, Nhật,... mà ngay cả các nước đang phát triển cũng rất quan tâm đến ứng dụng công nghệ vũ trụ, công nghệ viễn thám vào mục đích nghiên cứu khoa học, phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh - quốc phòng.

Tại Việt Nam, nhu cầu ứng dụng công nghệ viễn thám trong quản lý, giám sát tài nguyên thiên nhiên và môi trường, theo dõi giám sát thiên tai, biến đổi khí hậu, giám sát các hoạt động kinh tế, an ninh, quốc phòng ... càng ngày càng phát triển mạnh mẽ, đa dạng trong nhiều ngành, dưới nhiều hình thức phong phú; đặc thù thông tin từ tư liệu viễn thám rất nhạy cảm và quý giá có liên quan chặt chẽ tới hoạt động kinh tế, chính trị, an ninh, quốc phòng nên cần thiết phải có sự quản lý của nhà nước bằng văn bản quy phạm pháp luật. Nhưng đến nay, chưa có điều tra, khảo sát tổng thể nào về thực trạng sử dụng và phát triển công nghệ viễn thám ở Việt Nam.

Vì vậy, cần thiết phải quản lý và định hướng việc ứng dụng công nghệ viễn thám trong thời gian gần nhất bằng việc xây dựng định hướng phát triển viễn thám thám tại Việt Nam, đặc biệt là trong hoàn cảnh, ứng dụng công nghệ viễn thám không chỉ được áp dụng ở các cơ quan, tổ chức nhà nước mà còn ở các đơn vị tư nhân, tổ chức nước ngoài.

Dự thảo Chiến lược đề ra các mục tiêu tổng quát: (i) phát triển lĩnh vực viễn thám Quốc gia trở thành một lĩnh vực có trình độ khoa học công nghệ hiện đại đạt mức tiên tiến của khu vực và tiếp cận với trình độ tiên tiến trên thế giới; (ii) Bảo đảm việc xây dựng và cung cấp hạ tầng thông tin không gian đầy đủ, chính xác, kịp thời nhằm phục vụ các yêu cầu của quản lý nhà nước về lãnh thổ, tài nguyên thiên nhiên và môi trường, hoạt động kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; nghiên cứu khoa học về trái đất; nhận thức đúng hiện trạng và quy hoạch phát triển bền vững kinh tế - xã hội; phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường; đáp ứng thông tin cho nhu cầu sử dụng của cộng đồng trong hoạt động kinh tế, giáo dục, đào tạo, nghiên cứu, sinh hoạt và nâng cao dân trí; (iii) Xây dựng hệ thống cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực viễn thám trên toàn quốc có năng lực, hoạt động có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển chung của lĩnh vực; (iv) Sớm hoàn thiện cơ sở pháp lý điều chỉnh tổ chức và hoạt động của lĩnh vực viễn thám Quốc gia, đảm bảo giá trị pháp lý của các sản phẩm giá trị gia tăng của dữ liệu viễn thám.

Cụ thể, trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, sẽ hoàn chỉnh hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về viễn thám; hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật về viễn thám; hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về viễn thám từ trung ương đến địa phương; tiếp tục nâng cấp công nghệ viễn thám phục vụ thu nhận nhanh và chính xác các thông tin bề mặt trái đất, áp dụng đồng bộ công nghệ viễn thám phục vụ tổ chức tốt hạ tầng thông tin không gian quốc gia; giám sát thường xuyên biến động tài nguyên đất, tài nguyên nước phần đất liền phục vụ theo dõi diễn biến tài nguyên thiên nhiên và môi trường; tiếp tục giám sát các đảo xa bờ và biển Việt Nam, các khu vực cửa sông, cảng biển phục vụ quốc phòng và nhiệm vụ quản lý biển của các Bộ, lĩnh vực, địa phương.

Trong giai đoạn từ năm 2031 đến năm 2040, sẽ tập trung vào xây dựng Hệ thống vệ tinh viễn thám, trạm thu viễn thám Quốc gia hiện đại phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế; hoàn chỉnh hệ thống thu nhận thông tin bề mặt đất bằng chụp ảnh từ vệ tinh, máy bay không người lái bằng quang học, sóng radar, sóng laser; hoàn chỉnh hệ thống thông tin không gian quốc gia từ dữ liệu viễn thám; bản đồ chuyên đề phủ trùm cả nước và các khu vực kinh tế trọng điểm; toàn vùng biển và các khu vực có hoạt động kinh tế biển; mô hình số độ cao; bảo đảm hệ thống được cập nhật thường xuyên.

Tại cuộc họp, các đại biểu cơ bản đồng ý với dự thảo Chiến lược và tiếp tục trao đổi, thống nhất một số nội dung như định hướng quan hệ của chiến lược viễn thám quốc gia với chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ Việt Nam; định hướng rõ ứng dụng viễn thám trong từng lĩnh vực tài nguyên và môi trường; tạo điều kiện khuyến khích thu hút đầu tư của khối tư nhân trong lĩnh vực viễn thám;...
 

Phát biểu tại cuộc họp, đồng tình với ý kiến của các đại biểu, Thứ trưởng Lê Công Thành cho rằng, dự thảo Chiến lược cần làm rõ mối quan hệ giữa chiến lược viễn thám quốc gia và chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ Việt Nam; đồng thời, cần có tầm nhìn về ứng dụng công nghệ viễn thám trong các lĩnh vực tài nguyên và môi trường cũng như những lĩnh vực khác.

“Hiện nay, lĩnh vực viễn thám đang chủ yếu được áp dụng trong lĩnh vực đo đạc và bản đồ. Chiến lược cần có tầm nhìn dài hạn, dự báo được ứng dụng công nghệ viễn thám trong các lĩnh vực tài nguyên và môi trường như đất đai, tài nguyên nước, môi trường, khí tượng thủy văn… và các lĩnh vực khác như nông nghiệp, giao thông vận tải,… nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước.” – Thứ trưởng Lê Công Thành nói.

Thứ trưởng đề nghị Cục Viễn thám quốc gia đại diện cho Tổ biên tập tiếp thu và tổng hợp ý kiến tại cuộc họp để sớm hoàn thiện Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 để trình Bộ trình Chính phủ xem xét.

BBT (Nguồn: Cổng TTĐT Bộ TN&MT)