Quản lý hạn hán: Những kinh nghiệm hay

Một số sáng kiến của các quốc gia trong phòng ngừa hạn hán có thể là những kinh nghiệm hay cho Việt Nam trong nâng cao năng lực cho cộng đồng về quản lý tài nguyên nước, sản xuất nông nghiệp…

* Mexico với Chương trình quốc gia về phòng chống hạn hán

Vào tháng 1/2013, để xử lý vấn đề hạn hán thường xuyên xảy ra ảnh hưởng đến hầu hết các vùng của Mexico kéo dài từ 2010, lãnh đạo nước này đã tuyên bố thành lập Chương trình quốc gia phòng chống hạn hán (PRONACOSE). Chương trình này do Ủy ban Nước quốc gia (Conagua) điều phối nhằm xây dựng các công cụ về phương pháp tiếp cận phòng ngừa và chủ động quản lý hạn hán ở 26 hội đồng lưu vực sông trên toàn quốc.

Chương trình này có 5 mục tiêu chính, đặc biệt chú trọng vào việc nâng cao nhận thức.

Đầu tiên, PRONACOSE khởi động một chương trình đào tạo, phổ biến kiến thức về các vấn đề hạn hán và kinh nghiệm phòng chống hạn hạn cho các địa phương. Đồng thời nâng cao nhận thức và xây dựng các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu hạn hán ở cấp liên tỉnh, cấp lưu vực sông. Rộng hơn, Mexico xây dựng một chương trình truyền thông và tiếp cận cộng đồng để quảng bá sâu rộng về tính dễ tổn thương, phòng ngừa và diễn biến của hạn hán để kêu gọi người dân tham gia.

Bên cạnh việc nâng cao nhận thức, phổ biến kiến thức cho người dân, Mexico kêu gọi sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu vào việc xấc định các nhu cầu cần thiết trong công tác quản lý hạn hán. Từ đó, thành lập một ủy ban liên ngành điều phối và chỉ đạo các chương trình chống hạn hán, tài trợ cho các hoạt động mà các địa phương đề xuất.

Ngay từ khi thành lập, năn 2013, Ủy ban Nước quốc gia (Conagua) đã xây dựng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu hạn hán cho từng lưu vực sông dựa trên việc nghiên cứu kinh nghiệm toàn cầu. Các biện pháp này hướng đến xử lý đặc tính hạn hán và yếu điểm của từng lưu vực sông. Giải pháp này khá hiệu quả và tiếp tục được thực hiện vào các năm sau và kéo dài đến 2018. Sau năm 2018, Ủy ban Nước quốc gia (Conagua) sẽ giao việc chủ trì thực hiện các chương trình này cho hội đồng các lưu vực sông.

Như vậy, chương trình chống hạn của Mexico có được thành công nhờ việc tuyên truyền sâu rộng và hiệu quả để từng người dân đến các nhà quản lý, nhà lãnh đạo ý thức được việc chống hạn. Thêm nữa, việc đưa ra các giải pháp chống hạn cho từng lưu vực sông đã tăng khả năng phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro thiên tai này.

* Brazil chủ động quản lý hạn hán

Trong gần 5 năm liền từ 2010 đến 2014, phía Đông Bắc Brazil đã trải qua một cuộc khủng hoảng hạn hán tồi tệ nhất trong vòng 100 năm qua. Để ứng phó với hạn hán kéo dài, chính quyền đã tìm cách hướng đến phương pháp tiếp cận mang tính sẵn sàng ứng phó và quản lý hạn hán chủ động hơn.

Tuy nhiên, từ trước đến nay, Brazil chỉ ứng phó với thiên tai mang tính khẩn cấp nên khi triển khai phương thức ứng phó chủ động, các địa phương gặp nhiều khó khăn. Đó là thiếu thông tin về tác động của hạn hán lên kinh tế xã hội nên không đủ dữ liệu để xây dựng các kế hoạch dài hạn. Thêm nữa, trách nhiệm các cơ quan trong việc ứng phó hạn hán chưa được xác định rõ ràng.

Để khắc phục các hạn chế này, Brazil đã tổ chức các cuộc đối thoại cấp quốc gia và giữa các tiểu bang để đưa ra một chính sách hạn hán quốc gia tổng hợp, trong đó nêu bật các lĩnh vực ưu tiên cụ thể gắn với các đơn vị liên quan. Chính sách hạn hán quốc gia có 3 trụ cột chính: Các hoạt động giám sát, dự báo, cảnh báo sớm; Đánh giá về nguy cơ tổn thương, khả năng chống chịu và tác động; Các biện pháp giảm nhẹ và lên kế hoạch ứng phó.

Chính sách này đã được thí điểm ở những vùng ảnh hưởng nặng nề nhất của hạn hán. Các kế hoạch thích ứng cụ thể được triển khai cho từng vùng, từng địa phương.

Cụ thể, tại vùng Đông Bắc – vùng chịu hạn hán nặng nề nhất, chính phủ đã thiết lập một chương trình kiểm soát hạn hán trực tuyến. Đồng thời xây dựng các kế hoạch sẵn sàng ứng phó với hạn hán cho từng khu vực thành thị, nông thôn, cho hệ thống thoát nước hoặc nông nghiệp… Dựa trên hệ thống giám sát, địa phương sẽ dự báo được mức độ nghiêm trọng của đợt hạn hán, khu vực bị ảnh hưởng để kích hoạt các hoạt động ứng phó đã được lên kế hoạch từ trước. Vì chủ động nên rủi ro và hậu quả sẽ được giảm thiểu.

* Tiếp cận thông tin tập trung về hạn hán ở Hoa Kỳ

Hệ thống thông tin tích hợp về hạn hán quốc gia là một cổng thông tin một cửa về hạn hán trên khắp Hoa Kỳ. Trang thông tin này tập hợp thông tin và nghiên cứu liên quan đến hạn hán, như cung cấp dữ liệu về nguồn cung ứng nước, lượng mưa, độ ẩm trong đất. Các thông tin này được các đối tác thuộc cả khu vực công và tư nhân cùng các học viện cung cấp, chia sẻ.

Thông qua hệ thống cảnh báo hạn hán sớm, nguồn tin tổng hợp này được tổ chức một cách thân thiện và thống nhất. Với tổ hợp dữ liệu, bản đồ và các công cụ hiển thị khác, hệ thống thông tin tích hợp về hạn hán quốc gia tìm cách cung cấp bức tranh toàn cảnh về tình trạng hạn hán ở mỗi khu vực và trên các lưu vực sông chính của Hoa Kỳ. Từ đó, Cổng thông tin này cảnh báo mức độ nghiêm trọng của tình trạng hạn hán và sự gia tăng diện tích ảnh hưởng.
 

Từ hệ thống thông tin này, người sử dụng có thể tìm kiếm thông tin về tình trạng hạn hán ở khu vực mình bằng cách nhập mã bưu chính. Họ dễ dàng tiếp cận các báo cáo, dự báo về hạn hán, thông tin liên hệ với cơ quan khí tượng địa phương và các thông tin về tác động tiềm tàng của hạn hán.

Điều quan trọng là hệ thống cảnh báo hạn hán sớm cũng cảnh báo về các rủi ro thiên tai phát sinh từ hiện tượng hạn hán, như cháy rừng, cắt nước. Hệ thống còn tích hợp các liên kết đến tài liệu giáo dục cho phép nâng cao nhận thức về công tác ứng phó và chuẩn bị phòng chống hạn.

BBT (Nguồn: Cổng TTĐT Bộ TN&MT)