Cải cách thể chế, đổi mới tư duy trong quản trị tài nguyên nước

Tham dự cuộc họp còn có đại diện Lãnh đạo các đơn vị: Tổng cục Khí tượng thủy văn, Viện Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, Vụ Kế hoạch - Tài chính, Vụ Khoa học và Công nghệ…

Đề xuất các nhiệm vụ trọng tâm năm 2020 về tài nguyên nước

Báo cáo tại cuộc họp về nhiệm vụ trọng tâm năm 2020 và những năm tiếp theo, ông Hoàng Văn Bảy, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước đề xuất các nội dung sau: Hoàn thành việc đánh giá, tổng kết việc thi hành Luật Tài nguyên nước năm 2012, đề xuất những nội dung cần sửa đổi, bổ sung Luật, dự kiến hoàn thành vào năm 2020. Trên cơ sở đánh giá, tổng kết việc thi hành Luật, Cục sẽ trình Bộ xem xét chủ trương sửa đổi Luật và đề nghị đưa Luật Tài nguyên nước sửa đổi, bổ sung vào chương trình xây dựng luật của Quốc hội khóa XV, từ năm 2021 đến năm 2025; tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung Nghị định 82/2017/NĐ-CP quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước và Nghị định 201/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước.

Về triển khai các khuyến nghị của WB tại Báo cáo: “Việt Nam - Hướng tới một hệ thống nước có tính thích ứng, sạch và an toàn”, Bộ Tài nguyên và Môi trường tập trung các giải pháp: (1) Đánh giá, tổng kết thực hiện Luật Tài nguyên nước, kiến nghị sửa đổi; rà soát các vấn đề chồng chéo trong khung pháp lý hiện hành liên quan đến chức năng nhiệm vụ của các Bộ, ngành liên quan đến công tác quản lý tài nguyên nước; kiến nghị giải pháp quản lý tài nguyên nước thống nhất, hiệu quả; (2) Nghiên cứu, đề xuất tăng cường các giải pháp về kinh tế nước, đảm bảo sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; tăng cường nguồn thu trong lĩnh vực TNN và cơ chế đầu tư lại cho hoạt động quản lý, bảo vệ tài nguyên nước (3) Phối hợp với các bộ, ngành địa phương liên quan rà soát các cơ chế liên quan đến kiểm soát ô nhiễm các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, đô thị…để thống nhất các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách giải quyết tình trạng ô nhiễm trên các lưu vực sông; (4) Tăng cường hoạt động của Hội đồng quốc gia Tài nguyên nước và các tổ chức lưu vực sông; và (5) Tăng cường công tác thanh, kiểm tra, xử phạt các hành vi vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước, đặc biệt liên quan đến hoạt động xả nước thải vào nguồn nước.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác quy hoạch tài nguyên nước, lập Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; đẩy mạnh hoạt động lập quy hoạch tổng hợp các lưu vực sông liên tỉnh, nguồn nước liên tỉnh; tăng cường công tác quan trắc, giám sát; xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên nước và hệ thống hỗ trợ ra quyết định trên các lưu vực sông; xây dựng hệ thống thông tin thống nhất điều hành vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông; sớm hoàn thiện và đưa vào hệ thống giám sát các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước bằng công nghệ tự động, trực tuyến phục vụ giám sát việc tuân thủ giấy phép tài nguyên nước và công tác chỉ đạo điều hành; tăng cường công tác bảo vệ tài nguyên nước; triển khai thực thi hiệu quả Nghị định 167/2018/NĐ-CP quy định việc hạn chế khai thác nước dưới đất; đẩy mạnh công tác điều tra tìm kiếm nguồn nước dưới đất ở vùng khan hiếm nước, thiếu nước, hải đảo; tập trung thanh tra, kiểm tra trọng tâm, trọng điểm đối với việc chấp hành các quy định của pháp luật về tài nguyên nước trong hoạt động thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước; triển khai thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường thực hiện Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.

Để triển khai những nhiệm vụ này, Cục Quản lý tài nguyên nước đề xuất Bộ cho phép xây dựng đề án “Tăng cường quản trị tài nguyên nước”; cân đối, bổ sung kinh phí cho một số dự án ưu tiên thực hiện để đảm bảo tiến độ như Dự án "Xây dựng hệ thống theo dõi và quản lý diễn biến nguồn nước mặt, nước dưới đất và hoạt động khai thác, sử dụng nước, xả thải vào nguồn nước phục vụ giám sát việc tuân thủ giấy phép tài nguyên nước và công tác chỉ đạo điều hành"; Dự án "Điều tra, đánh giá việc khai thác, sử dụng nước dưới đất, tác động đến sụt lún bề mặt đất khu vực thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đồng bằng Sông Cửu Long, định hướng quản lý, khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên nước dưới đất".

Báo cáo các nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2020, ông Tống Ngọc Thanh, Tổng Giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia cho biết: Trung tâm sẽ tập trung vào các nhiệm vụ như: Xây dựng, hoàn thiện các văn bản quy phạm sửa đổi, bổ sung các văn bản liên quan đến công tác quy hoạch tài nguyên nước, điều tra, đánh giá, bảo vệ tài nguyên nước, quan trắc, dự báo và cảnh báo tài nguyên nước; tập trung thực hiện các dự án, nhiệm vụ Chính phủ giao như: Dự án "Điều tra tìm kiếm nguồn nước dưới đất tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước"; Dự án "Điều tra, đánh giá chi tiết tài nguyên nước phục vụ xây dựng công trình cấp nước cho các đảo thuộc lãnh thổ Việt Nam"; Dự án "Điều tra, đánh giá việc khai thác, sử dụng nước dưới đất, tác động đến sụt lún bề mặt đất khu vực Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng bằng sông Cửu Long, định hướng quản lý, khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên nước dưới đất"; Đề án "Bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn - Giai đoạn II"… Tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ: Quy hoạch tài nguyên nước; Quan trắc quốc gia tài nguyên nước;… Rà soát, tập trung thực hiện các nhiệm vụ cấp bách như suy giảm môi trường nước và không khí ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và sự phát triển KT-XH địa phương.

Ông Lê Đức Trung, Chánh Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam nhận định: Năm 2020, tình hình lưu vực sông Mê Công được dự báo tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp cả về điều kiện tự nhiên và các hoạt động khai thác sử dung tài nguyên nước. Vì vậy nhiệm vụ trọng tâm năm 2020, Văn phòng Ủy ban sông Mê Công tập trung vào: Nhiệm vụ chiến lược tham mưu giúp Chính phủ về tiếp tục theo sát tình hình khai thác, sử dụng tài nguyên nước và các tài nguyên có liên quan trên lưu vực sông Mê Công; triển khai thực hiện Đề án Chính phủ “Đề án tổng thể về ảnh hưởng phát triển thủy điện dòng chính sông Mê Công làm cơ sở xác định chủ trương đối sách của Việt Nam” (giai đoạn 2019-2020).

Văn phòng cũng sẽ tiếp tục tăng cường điều phối hoạt động hợp tác với Ủy hội sông Mê Công quốc tế như tham gia Phiên họp lần thứ 27 Hội đồng Ủy hội sông Mê Công quốc tế (tổ chức tại Lào) và các phiên họp Ủy ban liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế; tiếp tục phối hợp với với các quốc gia thành viên thúc đẩy thực hiện Tuyên bố chung của Ủy hội về tham vấn cho Dự án thủy điện dòng chính Pắc Beng và Pắc Lay của Lào; thực hiện các hoạt động về quản lý lưu vực sông được chuyển giao từ Ủy hội sông Mê Công quốc tế về các quốc gia thành viên. Tăng cường hoạt động về quản lý lưu vực sông, trong đó nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ phương hướng, giải pháp để giải quyết những vấn đề quan trọng, liên ngành, liên quốc gia; kiện toàn chức danh lãnh đạo và thành viên của Ủy ban sông Mê Công; kiện toàn tổ chức Văn phòng thường trực;…

Về nhiệm vụ năm 2020, ông Dương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Khoa học tài nguyên nước cho biết, thời gian qua Viện Khoa học tài nguyên nước đã cố gắng thực hiện tốt các nhiệm vụ chuyên môn và đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ, đề tài cấp cơ sở; dự án tăng cường năng lực nghiên cứu khoa học của Viện Khoa học tài nguyên nước; công tác nghiên cứu bảo vệ môi trường nước,…

Tại Hội nghị đại diện lãnh đạo các đơn vị đã tham gia góp ý, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên nước, trong đó tập trung vào đánh giá, tổng kết đề xuất sửa đổi Luật Tài nguyên nước; tăng cường giám sát tài nguyên nước lưu vực sông; đổi mới tư duy về điều tra cơ bản tài nguyên nước, tập trung vào những vấn đề xã hội đang cần…
 

Nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên nước

Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị tiếp tục đổi mới, sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về tài nguyên nước, tạo chuyển biến một cách căn cơ về công tác quản trị tài nguyên nước.

Cơ bản đồng ý với đề xuất của Cục Quản lý tài nguyên nước, Thứ trưởng Lê Công Thành chỉ đạo Cục Quản lý tài nguyên nước tập trung vào đánh giá, tổng kết thực hiện Luật Tài nguyên nước. “Nội dung này phải bắt đầu từ thực tiễn. Phải bao trùm trên hiện trường, thực địa chứ không chỉ trên giấy” - Thứ trưởng Lê Công Thành nói.

Từ những khuyến nghị của Ngân hàng thế giới (WB), Việt Nam cần cải cách thể chế trong quản lý tài nguyên nước, tổ chức bộ máy xây dựng Đề án về thành lập tổ chức lưu vực sông. Theo đó, trong năm 2020 và những năm tiếp theo, cần hướng tới thành lập Trung tâm tích hợp dữ liệu vùng, trước mắt là Trung tâm tích hợp dữ liệu Đồng bằng sông Cửu Long, tiếp theo là các lưu vực khác. Đây là việc rất quan trọng. Đồng thời có thể khuyến khích xã hội hóa trong quản lý tài nguyên nước; đưa ra những kế hoạch phù hợp nhất, tập trung nguồn lực của các đơn vị tài nguyên nước để giải quyết hệ thống thông tin chung về quản lý tài nguyên nước.

Về vấn đề sụt lún đất, Thứ trưởng chỉ đạo trước mắt tập trung vào nghiên cứu sụt lún đất ở Đồng bằng sông Cửu Long, bằng những nội dung đưa ra hình ảnh đầy đủ hơn theo diện rộng, trong đó sử dụng công nghệ viễn thám, ảnh vệ tinh.

Đặt câu hỏi hiện nay chúng ta quản lý tài nguyên nước theo mô hình như thế nào? Nước ngầm, nước mặt, lưu vực sông? Thứ trưởng cho rằng việc quan trọng trong năm 2020 và các năm tiếp theo là phải xây dựng được mô hình quản lý lưu vực sông.

Về hợp tác quốc tế, tiếp tục hợp tác chặt chẽ với hai đối tác lớn là Hà Lan và WB và cần xác định quan điểm là hợp tác đôi bên cùng có lợi, chia sẻ thông tin, dữ liệu, chuyên gia, tài liệu. Hoan nghênh nỗ lực của Viện Khoa học tài nguyên nước trong thời gian qua, Thứ trưởng đề nghị Viện tiếp tục trao đổi với đối tác Hà Lan để tìm kiếm phương thức quản lý về Dự án trữ nước ở Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là vấn đề quan trọng, góp phần giải quyết bức xúc về thiếu nước ở vùng này.

Bên cạnh đó, vấn đề xây dựng quy trình vận hành liên hồ rất quan trọng. Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước tiếp tục nghiên cứu quy trình vận hành liên hồ chứa sông Đà, sông Hồng, đây là thế hệ thứ 4, bắt đầu quan trắc thời gian thực.

Thứ trưởng Lê Công Thành cũng nhấn mạnh về vấn đề quản lý chất lượng nước; xây dựng cơ chế chính sách về việc xả thải vào nguồn nước phải nộp tiền, cần từng bước biến nhận thức thành hành động.

Về kế hoạch năm 2020 của Văn phòng thường trực Ủy ban sông Mê Công, Thứ trưởng đề nghị tập trung vào Dự án quản lý tổng hợp tài nguyên nước Mê Công.

Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia tiếp tục tập trung vào Quy hoạch tài nguyên nước sông Hồng, sông Thái Bình; triển khai giai đoạn 2 Dự án “Điều tra tìm kiếm nguồn nước dưới đất tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước” thuộc Chương trình điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất để cung cấp nước sinh hoạt ở các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước...

BBT (Nguồn: Cổng TTĐT Bộ TN&MT)